Warto spróbować metoda "małych kroków". Może na początek próbować przygotowywać jedzenie podobne do paluszków i bułeczek (np bułeczki pieczone w domu z odrobina mięsa, sera,twarogu żeby maluszek się przyzwyczajał powoli do smaku, a tez jak wzrokowo będzie to podobne powinno mu być łatwiej). Potem stopniowo zwiększać dodatkowy składnik, jeśli zostanie zaakceptowany. Jest opisana taka praca z dzieckiem z zaburzeniem z kręgu autyzmu dotycząca "rozstania" z ogromnym kocykiem, bez którego dziecko dostawało napadów złości, a którego wielkość uniemożliwiała mu funkcjonowanie i rehabilitację. Mama (razem z malcem) codziennie zmniejszała kocyk o kawałek. Początkowo dziecko było zdziwione, później jednak aktywnie włączyło się w ten proces, aż kocyk miał wielkość poszewki na jasiek i w tej formie maluch mógł już go nosić, a nie przeszkadzał mu w poruszaniu i rehabilitacji. Domyślam się, ze dużo już Pani wie o chorobie syna i niejeden sposób już trudne poszukiwania wymagające wiele wiary i cierpliwości, której Pani z bardzo życzę!

Drodzy Rodzice, Jesteśmy dorosłymi ze spektrum autyzmu, przedtem byliśmy dziećmi i nastolatkami. Z perspektywy czasu zrozumieliśmy naszą odmienność i wiemy, co nam pomagało, a co przeszkadzało w życiu. Po pierwsze, jesteśmy ludźmi, po drugie dopiero – osobami ze spektrum autyzmu. Są wśród nas także rodzice, dlatego zdajemy sobie sprawę, że diagnoza Waszego dziecka skłania Was do poszukiwań odpowiedzi na pytania: “co teraz?”, „co w tej sytuacji da mi nadzieję?”. Niestety, w dzisiejszych czasach trudno odróżnić prawdę od manipulacji, hochsztaplerstwa i bezlitosnego wykorzystywania Waszej troski i lęku o własne dzieci. Czując empatię z każdym dzieckiem ze spektrum autyzmu, chcielibyśmy podzielić się z Wami kilkoma spostrzeżeniami. Nie wszystkie będą łatwe do przyjęcia, jednak mogą Waszym dzieciom i Wam zaoszczędzić sporo zbędnego cierpienia. Są to opinie osób najbardziej zainteresowanych autyzmem, żyjących z nim na co dzień, od urodzenia. Drogi Rodzicu, te kilka prawd, które chcemy Ci przekazać, nie wyczerpują tematu. Jeżeli jednak zdecydujesz się wziąć je pod uwagę – dasz swojemu dziecku szansę na bezpieczny rozwój. 1. Autyzm to nie choroba. Autyzmu nie można wyleczyć. Podobnie jak nie da się wyleczyć leworęczności. Usiłując wyleczyć dziecko z autyzmu, wmówisz mu, że jest chore. Spowodujesz, że będzie musiało całe życie zmagać się z tym ciężarem. Poszukując lekarstwa na autyzm, stracisz pieniądze na rzecz oszustów i naciągaczy, żerujących na rodzicielskiej trosce o dobro dziecka. Prawda jest prosta: 100% osób obiecujących możliwość wyleczenia autyzmu to szarlatani lub ich ofiary, które – próbując uzasadnić swoje postępowanie – będą namawiać innych do objęcia tej samej drogi. 2. Nie zwlekaj. Jeśli widzisz, że Twoje dziecko rozwija się odmiennie, nie opóźniaj skontaktowania się ze specjalistyczną placówką. Nie daj się zwieść wpływowi otoczenia, które będzie Cię przekonywać, że warto jeszcze poczekać. Im wcześniej zaczniesz rozumieć i odpowiadać na potrzeby dziecka z autyzmem, tym lepiej dla niego. Wczesna diagnoza i właściwe podejście do dziecka z autyzmem w wielu wypadkach gwarantuje mu samodzielne, pełne szczęścia i samorealizacji życie. 3. Dziecko z autyzmem potrzebuje akceptacji. Jej brak będzie potężnym źródłem cierpienia dla dziecka. Jego wychowanie zapewne tak czy owak nie będzie łatwe. Nie wahaj się zatem samemu skorzystać z pomocy terapeutów i specjalistów. Szczęśliwy, akceptujący i silny rodzic to skarb dla dziecka ze spektrum. Pokaż mu, że warto dbać o siebie i swoją kondycję emocjonalną. Chciałbyś, żeby uczestniczyło w terapii? Daj mu przykład. Niech zobaczy, że każdy człowiek może korzystać ze wsparcia innych ludzi. Bez akceptacji dziecka wszystko może być stracone. 4. Szczepionki nie powodują autyzmu. Nie szczepiąc dzieci, narażasz je na śmiertelne niebezpieczeństwo. Każdy, kto mówi inaczej, jest kłamcą lub ofiarą kłamstwa. 5. Diety „leczące autyzm” są całkowitym nieporozumieniem. Pozwól dziecku jeść to, co mu smakuje na danym etapie życia. Jeżeli będzie rozwijać swoje zmysły, będzie jadło coraz więcej, smaczniej i zdrowiej. Choć dzieci z autyzmem statystycznie częściej mają specyficzne wymagania dietetyczne, nie wynikają one bezpośrednio z autyzmu. Tak samo jak istnieją ludzie z autyzmem i krótkowzrocznością, tak samo istnieją ludzie z autyzmem i chorobami układu pokarmowego. Jednak choroby te nie są przyczyną autyzmu, a sam autyzm nie zniknie po zastosowaniu diety. 6. Osoby z autyzmem często potrzebują wsparcia i terapii. Wsparcie powinno obejmować naukę skutecznej komunikacji, także z wykorzystaniem metod alternatywnych w wypadku osób niemówiących, naukę radzenia sobie w sytuacjach społecznych oraz opiekę sensoryczną. Wiele osób ze spektrum ma problem z mówieniem. Niemniej każda z nich może się skutecznie komunikować. Im szybciej pozwolisz swojemu dziecku korzystać z alternatywnej i wspomagającej komunikacji, tym większe dasz mu szanse na rozwój mowy, inteligencji i zdrowej emocjonalności. Z kolei terapia zaczyna być niezbędna, gdy we wrażliwym umyśle osób ze spektrum powstanie zbyt dużo ran i traum. Terapia to pomoc w radzeniu sobie ze sobą i otoczeniem, budowanie relacji. Powinna mieć jasno wyznaczone cele, które muszą być zrozumiane i zaakceptowane przez Twoje dziecko. 7. Każde zachowanie dziecka jest dla Ciebie ważnym komunikatem. Zwalczając nieodpowiadające Ci zachowania dziecka, zamykasz mu usta. Zabraniasz mu okazywać swoje emocje i potrzeby. Tłumisz je i niszczysz. Jeżeli zignorujesz przyczyny zachowań, które Cię niepokoją lub męczą – zignorujesz potrzeby Twojego dziecka. Jeżeli podejmiesz próbę ich likwidacji za pomocą warunkowania – bezpowrotnie stracisz człowieka, którym jest Twoje dziecko. Nie tresuj. Wspieraj. Ucz siebie i swoje dziecko rozumieć przyczyny jego zachowań. Tresura wyrządza niepowetowane i często nieodwracalne szkody w rozwoju dziecka z autyzmem. 8. Spektrum autyzmu występuje u różnych osób. Są ludzie z niepełnosprawnością intelektualną i autyzmem. Niewidomi, niesłyszący z autyzmem. Są ludzie z zespołem Downa i autyzmem. Z porażeniem mózgowym, odmiennościami genetycznymi i innymi. Każdy z nich zasługuje na szacunek i uwzględnianie swoich specyficznych potrzeb, wynikających z rozwoju w spektrum autyzmu. Mają wystarczająco dużo problemów, związanych ze sprzężoną niepełnosprawnością. Nie dokładajmy im cierpienia związanego z brakiem zrozumienia. Jest im szczególnie trudno zrozumieć świat społeczny, dlatego zasługują na wyjątkowe wsparcie i zaangażowanie rodziców w szukanie sposobów na skuteczne tłumaczenie otaczającej rzeczywistości. Pamiętajcie, dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością są najbardziej bezbronne wobec wszelkich prób oddziaływania siłowego czy pozbawionego szacunku. 9. Czasem troska o dziecko może spowodować, że otoczysz je kloszem, który uniemożliwi mu samodzielne funkcjonowanie. Jako rodzic masz prawo otrzymywać pomoc z różnych źródeł, ale nie buduj swojego życia wokół autyzmu dziecka. Może to doprowadzić do sytuacji, która zagrozi jego samodzielności, na której przecież Ci zależy. Nie trać nigdy z oczu celu, jakim powinno być jego maksymalnie niezależne i szczęśliwe życie. Nie ograniczaj go, żeby móc się nim opiekować. Pozwalaj mu popełniać błędy, do których każdy człowiek ma prawo. 10. Daj Twojemu dziecku poczucie bezpieczeństwa. Nie pozwól go ranić. Reaguj zdecydowanie na wszelkie formy przemocy w terapii, edukacji oraz innych obszarach życia. Żadne postępowanie budzące jego lęk, ból czy niepokój nie jest terapeutyczne. Każde z nich stanie się przyczyną traum, z którymi Twoje dziecko będzie borykało się do końca życia. Naucz Twoje dziecko, że ma prawo chronić się przed przemocą. Jeżeli w dzieciństwie pokażesz mu, że „dla jego dobra” można mu wyrządzić każdą krzywdę – tego właśnie się nauczy. W przyszłości będzie łatwą ofiarą manipulantów, oszustów i wszystkich, dla których przemoc jest sposobem na życie. Twoje dziecko z autyzmem to wyjątkowy człowiek, którego umysł pracuje inaczej niż u większości ludzi. Autystyczne umysły potrafią przełamywać bariery, tworzyć dzieła sztuki, wynalazki, znajdować rozwiązania będące poza zasięgiem osób neurotypowych. Pomóż swojemu dziecku w rozwijaniu szczególnych zainteresowań. Nie pozwól, by nazywano je fiksacjami, zaburzeniami, obsesjami. W ten sposób niszczysz poczucie wartości własnego dziecka. Wspierając jego zainteresowania, uczestnicząc w nich, ciesząc się radością swojego dziecka nie tylko wspierasz jego rozwój. Dostrzegając piękno zainteresowań człowieka z autyzmem, masz szansę skorzystać ze spełnienia, jakim jest bycie rodzicem szczęśliwego dziecka. PS. Jeśli jesteś dorosłą osobą ze spektrum autyzmu, możesz pomóc, podpisując się pod tym listem. Prześlij nam swoje dane na adres list@ a zamieścimy tutaj Twój mgr Joan Blissett*, terapeuta, oligofrenopedagog, osoba ze spektrum autyzmu mgr Anja Brummer-Para, nauczyciel, osoba z autyzmem, mama autystycznego nastolatka Julian Cichor, uczeń technikum, osoba z autyzmem Joanna Ciemińska, filolog, historyk sztuki, osoba z zespołem Aspergera Adam Datta, artysta plastyk, student, wolontariusz Fundacji Dr Clown, osoba z Zespołem Aspergera Emily the Strange*, osoba z zespołem Aspergera Jan-Mikael Fredriksson, przewodniczący fińskiego stowarzyszenia osób z zespołem Aspergera Kamil Fuchs, Physical Therapist, person with autism, the Netherlands mgr Ewa Furgał, edukatorka antydyskryminacyjna, Fundacja Przestrzeń Kobiet, osoba z zespołem Aspergera Mikołaj Glaza**, uczeń technikum, osoba z zespołem Aspergera, ADHD i zespołem Touretta Katarzyna Gotlin, tłumaczka, osoba z zespołem Aspergera dr Michał T. Handzel OSPPE, ksiądz rzymskokatolicki, historyk filozofii, nauczyciel akademicki, osoba z zespołem Aspergera Dagmara Gorczyńska, psycholog społeczna, redaktor, osoba z zespołem Aspergera Wiktor Grzegorzek**, uczeń Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego, osoba z zespołem Aspergera mgr Alicja Hińcza, filozof, polonista, nauczyciel przedszkolny i wczesnoszkolny, certyfikowany pedagog metody montessori, muzyk, mama dziecka z ASD, świeżo zdiagnozowana pod kątem ZA Jakub,* technik informatyk, osoba z zespołem Aspergera Michał Jankowski, naukowiec, nauczyciel akademicki, aspi Adam Lu*, hobbysta – informatyka, matematyka, elektronika, języki obce, osoba z epilepsją i autyzmem dr Joanna Ławicka, pedagog specjalny, osoba z zespołem Aspergera Weronika Ławicka**, przyszła artystka, wolontariuszka, licealistka mieszkająca w internacie, całościowe zaburzenia ze spektrum i ADHD Piotr Łąk, student, honorowy krwiodawca, osoba z Zespołem Aspergera Kacper*, grafik, osoba z zespołem Aspergera Anisa Kacprzak, artysta origami, osoba z Zespołem Aspergera i ADD Kacper Kafel, plastyk i przyszły perfumiarz, aspi Karolina Kalisz, tłumacz medyczny, nauczyciel, psycholog, autystyczna matka dwóch córek – autystycznej i neurotypowej Sebastian Kniaź, uczeń, osoba z zespołem Aspergera dr n. med. Piotr Kowalski*, lekarz, osoba z zespołem Aspergera Małgorzata*, nauczyciel oligofrenopedagog, osoba z zespołem Aspergera Maria*, dr nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki, osoba z zespołem Aspergera Iwona Mazur, prezenterka/realizatorka radiowa, kobieta z wysokofunkcjonującym Zespołem Aspergera lic. Weronika Miksza, dziennikarz, student, wolontariusz, osoba z zespolem Aspergera Kosma Moczek, inżynier, wynalazca, fotograf, osoba z zespołem Aspergera. Anna Nowak*, lekarz, osoba z zespołem Aspergera Paweł*, muzyk, osoba z zespołem Aspergera Ewa Perłowska, grafik, osoba z zespołem Aspergera Angelika Maria Piątkowska, programistka .net, starsza inspektor BHP, z zespołem Aspergera Karolina Plewińska, grafik, ilustrator, osoba z zespołem Aspergera Plas, osoba z autyzmem z Niderlandów Sławomir*, elektryk, aspie, ojciec syna z zespołem Aspergera mgr Marek Stankiewicz, fotografik, biolog, osoba z zespołem Aspergera Justyna Sujata, tłumacz, osoba z autyzmem mgr Sylwia*, pedagog, osoba z zespołem Aspergera Estera Szymańska, poligraf, masażysta, zdiagnozowana – zespół Aspergera Gustaw Ulman, student, wolontariusz, osoba z zespołem Aspergera, syn osób z zespołem Aspergera Wanda*, kierowca autobusu, osoba z autyzmem Agnieszka Warszawa, informatyk medyczny, osoba z zespołem Aspergera Jan Wesołek, student, osoba z autyzmem Dominika Witczak, podopieczna Środowiskowego Domu Samopomocy, pasjonatka jazdy konnej, osoba z autyzmem Adam Wrzesiński, matematyk, oligofrenopedagog, osoba z zespołem Aspergera Tomasz Zakrzewski, technik informatyk, diagnoza autyzmu dziecięcego Angie Zbrzeźniak, z wyksztalcenia psycholog, z zawodu Specjalista ds. Środków trwałych, kobieta z wysokofunkcjonujacym Zespolem Aspergera * Część osb zdecydowała się zachować anonimowość z uwagi na obawy przed prześladowaniem w środowisku. Stosując zasady zawarte w naszym liście, przyczyniasz się do zmniejszania dyskryminacji osób ze spektrum w społeczeństwie. ** Osoba siedemnastoletnia.

Z kolei ryzyko autyzmu u dzieci, u których dodatkowo występowały predyspozycje genetyczne do tej choroby, było siedmiokrotnie wyższe. 1. Przyczyny autyzmu. 1. Przyczyny autyzmu. Autyzm to choroba, której przyczyny nie są jeszcze do końca wyjaśnione. Wiadomo, że na jej rozwój składa się obecność kilku różnych czynników ryzyka

Autyzm u dziecka może wywoływać lęk i bezradność u wielu rodziców. Brak komunikacji z dzieckiem, problemy z nauką i zaburzenia intelektualne u dziecka wpływają na funkcjonowanie całej rodziny. Dzieci cierpiące na autyzm wczesnoszkolny są bardzo wymagające, potrzebują poczucia bezpieczeństwa, stałej opieki i skupienia uwagi. Rodzice powinni wiedzieć, w jaki sposób pomagać dziecku komunikować swoje potrzeby. Dzieci autystyczne są wrażliwe na wszystkie bodźce, wymagają miłości i cierpliwości rodziców. Matka odgrywa najważniejszą rolę w terapii. Rodzice powinni nauczyć się rozpoznawać potrzeby swojego dziecka i motywować go do aktywności. Potrzebna jest odpowiednia wiedza i przygotowanie terapeutyczne. Rodzice dziecka autystycznego powinni udać się do specjalisty, który zaproponuje formę wsparcia. Jedynie wspólna praca nad dzieckiem gwarantuje wyleczenie, nauczenie budowania trwałych więzi społecznych i lepszy kontakt. Na temat funkcjonowania dziecka autystycznego w rodzinie wypowiada się Olga Świeża z fundacji Synapsis.

Pierwsze objawy autyzmu pojawiają się najczęściej przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. Jednak z badań oraz relacji rodziców wynika, że często dostrzegają oni pewne niepokojące ich zachowania nawet już w pierwszym roku życia dziecka. Dzieci, u których później może rozwinąć się autyzm mają trudności z

Autyzm to odmienny od typowego sposób rozwoju człowieka, objawiający się różnicami w sposobie komunikacji, nawiązywania relacji, wyrażania emocji, uczenia się oraz różnorodnym schematem zachowań. Każda osoba z autyzmem jest indywidualnością, a wymienione wcześniej cechy mogą występować w różnym natężeniu. Autyzm dotyczy wielu obszarów funkcjonowania i sprawia, że osoby ze spektrum rozwijają się inaczej. AUTYZM WYSTĘPUJE W POLSCE U 1 NA 100 OSÓB. Dlaczego mówimy o spektrum autyzmu? W przypadku autyzmu mówi się o spektrum zaburzeń, ponieważ nie istnieje jeden wzorzec poziomu funkcjonowania charakteryzujący osoby z autyzmem. Oznacza to, że autyzm może przyjmować zupełnie inną postać, od łagodnych objawów, po bardzo nasilone, utrudniające funkcjonowanie w każdej sferze życia. Czy autyzm można wyleczyć? Autyzm towarzyszy osobie przez całe życie, jednak dzięki odpowiedniej opiece i właściwie dobranej terapii można w znaczącym stopniu poprawić jej funkcjonowanie. Im wcześniejsza diagnoza i idąca za nią indywidualna terapia, tym większa szansa na poprawienie jakości życia osób z autyzmem i ich rodzin. Autyzm u dorosłych Zazwyczaj autyzm jest diagnozowany we wczesnych latach życia, natomiast zdarzają się sytuacje, gdy diagnoza zostaje przeprowadzona dopiero u dorosłych osób. Wykorzystuje się do niej narzędzia i pomoce diagnostyczne dostosowane do wieku osoby. Szczególną uwagę zwraca się również na jej codzienne funkcjonowanie. Podobnie jak dzieci z autyzmem, osoby dorosłe mogą mieć trudności z relacjami międzyludzkimi, przekazywaniem komunikatów werbalnych czy wykazywać niechęć do zmian. Dla jakości ich codziennego życia kluczowe są jak najwcześniejsza diagnoza oraz działania terapeutyczne, które pozwalają zdobyć im umiejętności pozwalające żyć samodzielnie, pracować i funkcjonować w społeczeństwie. Objawy i sygnały autyzmu Pierwsze sygnały autyzmu mogą pojawić się przed 3 rokiem życia. Zdarza się jednak, że już w okresie niemowlęcym rodzice zauważają, że ich dziecko rozwija się inaczej. Nie istnieje całościowy wzorzec zaburzeń, jednak rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na niektóre zachowania dziecka. Jak rozpoznać pierwsze sygnały autyzmu? Twoje dziecko: Nie mówi lub ma kłopoty z mówieniem. Nie wchodzi w relacje i interakcje z innymi ludźmi. Przejawia stereotypowe zachowania i zabawy (np: macha rączkami, używa nietypowych przedmiotów do zabawy, układa zabawki w długie rzędy). Nie nawiązuje kontaktu wzrokowego. Nie naśladuje. Nie wykonuje prostych poleceń (np. usiądź, daj). Ma trudność z koncentracją uwagi. Sygnały autyzmu związane z zaburzeniami mowy i komunikowania się Objawy autyzmu dotyczą w dużej mierze sfery komunikacji. Dziecko może mieć problemy z nawiązywaniem kontaktów oraz zwykłą rozmową z innymi. Pierwszym z sygnałów, na które rodzic powinien zwrócić uwagę, jest brak gaworzenia. Poza brakiem początków mowy, może być to także uboga mimika i rzadkie okazywanie emocji. Trudności w nawiązywaniu kontaktu z dzieckiem Rodzice dzieci, u których później zdiagnozowano autyzm, często wspominają, że już w okresie niemowlęcym zdarzały się sytuacje, gdy dziecko błądziło wzrokiem i sprawiało wrażenie nieobecnego. Symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą być widoczne podczas prób zaangażowania dziecka w zabawę lub inne wspólne aktywności, zarówno przez rodziców, jak i rówieśników. Może być to brak reakcji dziecka na podawaną zabawkę lub pokazywany przedmiot. Powtarzająca się sytuacja, gdy dziecko nie będzie zainteresowane, powinna skłonić rodziców do zbadania, z czego wynika brak entuzjazmu u dziecka. Należy zwrócić szczególną uwagę na reakcję dziecka po próbie nawiązania kontaktu uśmiechem lub wypowiedzeniem jego imienia. Powtarzający się brak odpowiedzi na te komunikaty, można uznać za niepokojący. Inne sygnały spektrum autyzmu Rutynowe czynności. Zabawa dziecka z autyzmem często przebiega w ten sam sposób, tą samą zabawką przez wiele godzin – podejrzenia może więc wzbudzić sytuacja, gdy dziecko dobrze czuje się wykonując rutynowe czynności przez dłuższy czas. Wpatrywanie się w jeden punkt przez długi czas. Może to być wielogodzinne patrzenie się na wskazówki zegara, pranie w pralce czy wycieraczki samochodu. Nieprzywiązywanie się do osób, które cyklicznie pojawiają się w domu. Na pierwszy rzut oka wygląda to, jakby dziecko ignorowało przyjazd babci czy cioci, ale w rzeczywistości może to być sygnał zaburzeń. Dziecko nie lubi dotyku lub wręcz nie pozwala się dotykać. Rodzice powinni zbadać przyczynę takiego zachowania, a swoje wątpliwości skonsultować ze specjalistą. Zachowania stereotypowe, np. machanie rękami bez przyczyny lub kręcenie się w kółko przez dłuższy czas. Są one dość specyficzne i rodzice są w stanie zauważyć czy jest to chwilowa zabawa, czy cyklicznie powracająca, nieuzasadniona czynność. Autostymulacja. Są to zachowania mające na celu dostarczenie sobie doznań sensorycznych. Podczas autostymulacji dziecko koncentruje na nich maksimum swojej uwagi i zazwyczaj nie jest w stanie skupić się na przetwarzaniu innych bodźców z otoczenia. Zachowania te mogą stymulować każdy z pięciu zmysłów. Przykładem może być podskakiwanie, machanie rękami, uderzanie w stół, rytmiczne kiwanie się w różnych kierunkach czy chodzenie po okręgu. Autostymulacja może występować w sposób ciągły, bądź pojawiać się tylko w specyficznych momentach takich jak znudzenie, zaniepokojenie lub odczuwanie stresu. Życie w schemacie. Osoby z autyzmem bardzo często opracowują swoje schematy zachowań, które pozwalają im odnaleźć się w typowych czynnościach, jak np. nalewanie do szklanki tej samej ilości napoju czy ubieranie się zawsze w tej samej kolejności. Schematy te często przypominają rytuały, które wiążą się z codziennymi sytuacjami, takimi jak wyjście do sklepu, droga do szkoły czy nawet zadawania tego samego pytania. Dziecko z autyzmem może oczekiwać tej samej odpowiedzi, za każdym razem, gdy je zadaje. Dodatkowo osoby w spektrum bardzo przywiązują się do harmonogramu dnia, którego przebieg punkt po punkcie daje im poczucie spokoju i bezpieczeństwa. Istotny jest dla nich punktualny przebieg każdej z zaplanowanych czynności. Do ogromnego niepokoju może prowadzić je sytuacja, gdy wypracowany wcześniej schemat nie może się spełnić. Autyzm to ocean możliwości. Wspomniane symptomy to jedynie wskazówki – mogą pojawić się u dzieci z autyzmem w różnej konfiguracji i nasileniu. Jeżeli zauważysz któreś z nich u swojego dziecka, poproś o skierowanie do placówki oferującej diagnozę lub skorzystaj z prywatnych poradni. Do oceny ryzyka wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu wykorzystuje się badanie przesiewowe M-CHAT- R/F. Narzędzia może być używane zarówno przez specjalistę w procesie diagnozy, jak i w ramach wizyt kontrolnych u lekarza rodzinnego, a także w domu przez rodzica. Diagnozę autyzmu może postawić jedynie specjalista. Pamiętajmy, że autyzm wpływa na całe życie. Dlatego tak ważna jest akceptacja i zrozumienie. Bo razem możemy stworzyć lepszy świat dla osób z autyzmem!

jest ona zalecana jako wiodąca forma terapii dzieci z autyzmem (Suchowierska, Ostaszewski, Bąbel, 2018, s. 39). Według raportu Narodowego Centrum Auty-zmu z 2009 r. oddziaływania behawioralne mają największe poparcie naukowe ze względu na ich skuteczno ść w poprawie jako ści życia osób z autyzmem (tam-że, s. 14). ^{Objawy autyzmu widoczne są w 3 obszarach: (A) relacje z ludźmi, (B) mowa i komunikacja oraz (C) stereotypowe zachowania, zainteresowania i wzorce aktywności. Objawy autyzmu występują zazwyczaj przed 3 rokiem życia, ale diagnoza może być postawiona u dzieci, młodzieży lub u dorosłych. Cechy i zachowania, które wskazują na spektrum autyzmu to Trudności w nawiązywaniu przyjaźni z rówieśnikami Trudność w rozumieniu uczuć i myśli innych osób Brak dzielenia się swoimi zainteresowaniami z innymi np. dziecko nie dąży do tego, aby rodzice zwracali uwagę na rzeczy, które są dla niego interesujące Mniejsze dążenie do interakcji z ludźmi Unikanie kontaktu wzrokowego Opóźnienie rozwoju mowy Nietypowy ton głosu np. monotonny pozbawiony melodyki (tzw. płaska prozodia) Branie słów dosłownie, nie rozumienie sarkazmu, żartów lub droczenia się Nie używanie gestów np. gestu wskazywania lub machania na do widzenia u dzieci Powtarzanie słów lub dźwięków (echolalia) Preferowanie niezmienności otoczenia i rutyny Intensywne zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy np. pociągi, dinozaury, liczby Powtarzalne zachowania np. kręcenie się, trzepotanie rękami, układanie zabawek w rzędach Z tego artykułu dowiesz się: Jakie są objawy autyzmu u dzieci przed 3 rokiem życia? Jakie są objawy autyzmu u starszych dzieci? Jakie są objawy autyzmu u dorosłych? Co zrobić, jeśli podejrzewasz spektrum autyzmu? Autystyczny umysł Autystyczny umysł oznacza posiadanie stylu myślenia, uczenia się i nawiązywania relacji z ludźmi, który jest odmiennym od standardowego. Objawy autyzmu to w praktyce cechy i zachowania, które wynikają z posiadania autystycznego umysłu. Jeśli dobrze znamy sposób myślenia i odbierania świata przez osoby w spektrum autyzmu, możemy lepiej rozumieć się na co dzień oraz lepiej im pomagać. Na przykład: kiedy wiemy, że nadwrażliwość na dźwięki to duży dyskomfort, możemy zorganizować przestrzeń do wyciszania się kiedy wiemy, że osoby w spektrum autyzmu nie lubią zmian, wprowadzanie ich stopniowo może być dobrym rozwiązaniem kiedy wiemy, że osoby w spektrum autyzmu mają tendencję do zagłębiania się w swoją dziedzinę zainteresowań, możemy zastanowić się jak wykorzystać te zainteresowania do odnoszenia sukcesów w szkole lub w pracy kiedy znamy styl komunikowania się osób z autyzmem, jesteśmy bardziej wyrozumiali i mówimy bardziej bezpośrednio jeśli wiemy, że dziecko nie zwraca na nas uwagi, kiedy do niego mówimy, bo ma autyzm, możemy nauczyć się innych, efektywnych sposobów przyciągania jego uwagi Czym jest autyzm? Autyzm jest zaburzeniem rozwoju, co oznacza, że cały rozwój osoby z spektrum autyzmu jest odmienny od standardowego. Układ nerwowy osoby ze spektrum autyzmu od wczesnego dzieciństwa działa w sposób niestandardowy. Przyczyny autyzmu nie są dokładnie poznane, ale prawdopodobnie występowanie autyzmu ma wiele wspólnego z genetyką. Dodatkowo, na występowanie autyzmu mogą wpływać niektóre czynniki środowiskowe tj. wiek rodziców, bycie wcześniakiem. Autyzm występuje u ok. 1 na 100 osób. Autyzm jest nieco inny dla każdej osoby, każda osoba ma trochę inne objawy oraz trochę inne nasilenie objawów, dlatego mówimy o spektrum autyzmu. Niektóre osoby dorosłe w spektrum autyzmu żyją zupełnie samodzielnie, inne osoby potrzebują wsparcia na co dzień. Triada autyzmu – objawy autyzmu występują w 3 obszarach: Relacje z ludźmi Mowa i komunikacja Stereotypowe zachowania, zainteresowania i wzorce aktywności. Dziecko przed 3 rokiem życia – wczesne objawy Zachowania, które mogą wskazywać na spektrum autyzmu widoczne są zazwyczaj przez 3 rokiem życia. Wczesne objawy autyzmu to: brak reakcji na swoje imię w 12 miesiącu życia brak zwracania uwagi na przedmioty na które patrzy rodzic lub które wskazuje rodzic brak gestów np. gest „papa” na pożegnanie w wieku 12 miesięcy brak gaworzenia w wieku 12 miesięcy, brak wskazywania palcem do 14 miesiąca życia małe zainteresowanie ludźmi brak kontaktu wzrokowego brak odwzajemniania uśmiechów i ekspresji twarzy rodzica, brak prób zainteresowania rodzica tym co je ciekawi brak zabawy “na niby” (np. udawanie, że karmi lalkę) w 18 miesiącu życia Jeśli podejrzewasz autyzm u dziecka, które ma 18-36 miesięcy, możesz wypełnić test przesiewowy na stronie Wczesna diagnoza autyzmu jest bardzo ważna, warto nie odkładać wizyty u specjalisty. Więcej o rozpoznawaniu autyzmu u dzieci przed 3 rokiem życia dowiedz się z artykułu: Wczesne objawy autyzmu. Objawy autyzmu u dzieci Opisane poniżej zachowania i cechy mogą wskazywać na spektrum autyzmu. Co ważne, żadna osoba w spektrum autyzmu nie przejawia wszystkich tych zachowań, ale tylko niektóre z nich. Różne może być także nasilenie objawów. Jeśli widzisz wiele z tych zachowań u dziecka, może to być sygnał, że warto skonsultować się ze specjalistą. Interakcje społeczne Objawy związane z wchodzeniem w relację z ludźmi są najbardziej charakterystyczne dla spektrum autyzmu. Autyzm to nie to samo co nieśmiałość lub introwertyzm. Osoby w spektrum autyzmu nie rozumieją intuicyjnie reguł kontaktów z ludźmi np. kto i kiedy powinien mówić podczas rozmowy, jak zaprosić rówieśnika do zabawy. dziecko wydaje się być niezainteresowane ludźmi lub nieświadome ich obecności nie potrafi inicjować kontaktu, bawić się wspólnie, zdobywać przyjaciół nie lubi być dotykane, trzymane na rękach lub przytulane w zabawie nie wchodzi w role nie angażuje się w zabawy w grupie nie naśladuje nie używa zabawek w kreatywny sposób nie bawi się na niby np. udawanie, że jedna rzecz jest inną np. miska to kapelusz, łyżka to mikrofon ma trudności w rozumieniu uczuć lub mówieniu o uczuciach wydaje się nie słyszeć, kiedy inni zwracają się do niego nie dzieli się osiągnięciami lub zainteresowaniami np. zabawkami, rysunkami Komunikacja Część osób w spektrum autyzmu (ok. 30%) nie mówi lub używa małej ilości słów, inne osoby uczą się mowy z opóźnieniem a jeszcze inne bardzo szybko uczą się mówić i chętnie posługują się skomplikowanym słownictwem. Mowa może być odbierana jako nietypowa. Osoby w spektrum autyzmu często mają trudność w komunikacji niewerbalnej tzn. rozumieniu i stosowaniu gestów, wyrazów twarzy lub nawiązywaniu kontaktu wzrokowego. Komunikacja niewerbalna dziecko unika kontaktu wzrokowego jego mimika twarzy jest niedostosowana do wypowiedzi ma trudności z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy wykonuje tylko nieliczne gesty w celach komunikacyjnych tj. wskazywanie szafki w celu otrzymania ulubionej zabawki Komunikacja werbalna (mowa) dziecko mówi nietypowym tonem głosu lub z nietypowym rytmem mowy np. wymawianie każdego zdania jak pytania powtarza słowa lub zdania tzw. echolalia np. w odpowiedzi na pytanie, powtarza je, zamiast udzielenia odpowiedzi mówi o sobie w 3 osobie tj. Janek chce jabłko – zamiast: ja chcę jabłko agramatyzmy – nie uwzględnia w mowie form, odmiany wyrazów, wypowiada wyrazy w niepoprawnej formie gramatycznej wypowiedzi sprawiają wrażenie nieadekwatnych do sytuacji dziecko ma trudność w komunikowaniu potrzeb lub pragnień bierze wypowiedzi zbyt dosłownie – nie rozumie poczucia humoru, ironii, metafor Powtarzalne, stereotypowe zachowania Wiele osób z autyzmem lubi niezmienność otoczenia oraz przywiązuje się do rutyn. Część osób ma intensywne pasje. dziecko silnie przywiązuje się do rutyny np. nalega na codzienne chodzenie dokładnie tą samą drogą do szkoły ma trudności z adaptacją do zmian w planie lub w środowisku np. płacze, kiedy przestawimy meble lub kiedy ma pójść do szkoły o innej godzinie niż zwykle przywiązuje się silnie do niektórych zabawek lub obiektów tj. klucze, włączniki światła, nitki spędza dużo czasu na zgłębianiu zainteresowania wąską dziedziną wiedzy np. rozkłady jazdy tramwaju, dinozaury, liczby, odkurzacze określonej marki spędza dużo czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów np. wentylator, pralka; lub koncentruje się na specyficznej części przedmiotu np. kółko od auta wielokrotnie powtarza ruchy takie jak trzepotanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi – tzw. stereotypie ruchowe lub autostymulacje Inne objawy często powiązane z autyzmem Hiperaktywnosć (dziecko jest bardzo aktywne) Impulsywność Mniejsza koncentracja uwagi Nietypowe preferencje co do jedzenia i spania Nietypowe reakcje emocjonalne Nietypowe reakcje na ból Nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne np. nadwrażliwość na dotyk, mała wrażliwość na dźwięk Wiele osób z autyzmem ma zaburzenia sensoryczne. Mogą to być nadmiernie lub bardzo słabe reakcje na doświadczenia zmysłowe: zapachy, dotykaną fakturę przedmiotów, smaki, dźwięki, np. dziecko reaguje na ciche dźwięki tak jakby były zbyt głośne, dziecko zdaje się nie czuć kiedy upadnie i rozbije kolano, dziecko płacze kiedy dotyka piasku. Wiele osób z autyzmem ma nietolerancje pokarmowe i dolegliwości trawienne. Częste są nietypowe preferencje pokarmowe np. dzieci mogą jeść tylko jeden rodzaj pokarmu, odmawiać jedzenia pokarmu określonego koloru lub jeść niejadalne rzeczy (kredki, papier). Częste są także trudności ze snem np. trudności z zasypianiem, bezsenność. Współwystępowanie U części osób ze spektrum autyzmu współwystępują: ADHD (30-80% według różnych danych), zaburzenia lękowe (40%), epilepsja (20%), niepełnosprawność intelektualna (ok. 30%) Bardzo rzadko osoby w spektrum autyzmu mają tzw. umiejętności wysepkowe – wyjątkowe zdolności w bardzo wąskiej dziedzinie tj. szybkie liczenie w pamięci, rysowanie z pamięci z niezwykłą ilością detali, zapamiętywanie ciągów liczb. Objawy autyzmu u młodzieży i u dorosłych Częste objawy spektrum autyzmu u młodzieży i u dorosłych to: trudność w rozumieniu co inni ludzie myślą i czują odczuwanie dużego niepokoju w sytuacjach społecznych trudność w zdobywaniu przyjaciół lub preferowanie spędzania czasu w samotności niezamierzone bycie niemiłym lub okazywania braku zainteresowania innym trudność w opowiedzeniu o swoich uczuciach branie słów dosłownie np. nie rozumienie sarkazmu albo znaczenia powiedzonek tj. przyganiał kocioł garnkowi posiadanie takiej samej rutyny każdego dnia lub w określonych sytuacjach i odczuwanie dużego niepokoju, kiedy plan się zmienia nie rozumienie reguł społecznych np. kiedy nie przerywać innym wypowiedzi a kiedy przerywać niechęć do kontaktu wzrokowego i unikanie patrzenia innym w oczy zauważanie szczegółów, wzorców, dźwięków, zapachów lub innych bodźców, których nie zauważają inni dokładne planowanie wykonania działań i podążanie według planu duże zainteresowanie określonymi dziedzinami podchodzenie zbyt blisko do innych osób albo dyskomfort kiedy inni podchodzą zbyt blisko lub dotykają Jeśli podejrzewasz, że jesteś w spektrum autyzmu możesz wypełnić Kwestionariusz AQ, który znajdziesz w Internecie. Wynik kwestionariusza oznacza nasilenie cech związanych ze spektrum autyzmu. Wysoki wynik często uzyskują osoby z diagnozą spektrum. Dlatego wysoki wynik jest wskazówką, że być może warto podjąć diagnozę. Osoby które poszukują diagnozy w dorosłości, ponieważ zauważają u siebie te cechy, najczęściej uzyskują diagnozę Zespołu Aspergera. Bycie w spektrum autyzmu często łączy się z posiadaniem wielu pozytywnych cech np. umiejętność dostrzegania szczegółów, dobra koncentracja uwagi, wytrwałość, kreatywność, oryginalność, dobra pamięć, myślenie analityczne, pasja do zgłębiania tematu zainteresowań, szczerość i lojalność. Autyzm u mężczyzn i u kobiet Autyzm diagnozowany jest ok. 4 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ostatnio coraz więcej mówi się o tym, że objawy spektrum autyzmu mogą wyglądać nieco inaczej u kobiet i u mężczyzn. Kryteria diagnozowania wykrywają najlepiej chłopców w spektrum autyzmu. To oznacza, że może być trudniej stwierdzić spektrum autyzmu u dziewczynek i u kobiet. Diagnoza spektrum autyzmu Jeśli rozwój Twojego dziecka jest opóźniony lub jeśli dostrzegasz zachowania, które są typowe dla spektrum autyzmu, nie czekaj i umów się na wizytę z pediatrą lub ze specjalistą od spektrum autyzmu (psychiatra, psycholog lub pedagog specjalny). Jeśli dostrzegasz u siebie cechy spektrum autyzmu, dobrym pomysłem jest znalezienie specjalisty (najczęściej psychiatra lub psycholog) doświadczonego w rozpoznawaniu autyzmu u osób dorosłych. Więcej o diagnozie przeczytasz w artykule: Diagnoza autyzmu – wszystko o diagnozowaniu Dokładne kryteria diagnostyczne poznasz czytając artykuł: klasyfikacje diagnostyczne autyzmu. Źródła: Ewa Pisula “Autyzm – przyczyny, objawy, terapia” Tony Atwood “Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik” Uta Frith “Autyzm i Zespół Aspergera”}

U83MBvt. 252 208 45 393 308 195 352 423 72

dzieci wyleczone z autyzmu forum